Zengin florası, yüksek rakımı ve eÅŸsiz doÄŸasıyla çok sayıda canlıya ev sahipliÄŸi yapan Van Gölü Havzası, Türkiye’de yaÅŸayan kelebek türlerinin yarısından fazlasını barındırıyor.
Türkiye'de tespit edilen 400’den fazla kelebek türünden 230'unu bünyesinde barındıran Van Gölü Havzası, endemik türlerle doÄŸaseverlerin ilgi odağı oluyor. Van ve Bitlis’teki doÄŸa fotoÄŸrafçıları ile kelebek gözlemcileri de her yıl nisan ayı başından eylül ayı sonuna kadar olan 6 aylık zaman diliminde farklı dönemlerde ortaya çıkan endemik kelebek türlerini kayıt altına alıyor.

Bitlis Eren Üniversitesi (BEÜ) ÖÄŸretim Görevlisi ve kelebek gözlemcisi Oktay Subaşı, DoÄŸu Anadolu Bölgesi'nde kelebeklerin tür olarak yoÄŸun yaÅŸadığı yerlerden birinin Van Gölü Havzası olduÄŸunu söyledi.
El deÄŸmemiÅŸ doÄŸası, yüksek daÄŸları, sulak alanları, çayır ve meraları, zengin bitki örtüsü, zirai ilaçlamanın diÄŸer bölgelere göre daha az yapılması gibi faktörlerin Van Gölü Havzası’ndaki popülasyon ve tür çeÅŸitliliÄŸinin zenginliÄŸinde önemli etmen olduÄŸunu söyleyen Oktay Subaşı, 20 yıldır Van Gölü havzasının kelebek türlerini fotoÄŸrafladığını belirtti. Subaşı, “Romanov GelinciÄŸi”, “Step Fistosu”, “IÅŸgın Zümrütü” ve “Zegris” gibi endemik ve deÄŸerli kelebek türlerinin Bitlis bölgesinde, “Rosenin Çokgözlüsü”, “Åžehzade”, “Ä°ran AteÅŸi”, “Çok gözlü Van Esmeri” gibi kelebek türlerinin de özellikle Van ve çevresinde yaÅŸadığını ifade etti. Subaşı, “Bitlis Eren Üniversitesinde öÄŸretim görevlisi olarak çalışmaktayım. Ayrıca amatör olarak doÄŸa fotoÄŸrafçılığıyla uÄŸraşıyorum.

Daha çok kelebek ve kuÅŸ gözlemciliÄŸi yapıyorum. Uzun yıllardır Van Gölü Havzasında daha çok olmak üzere kelebek türlerini fotoÄŸraflıyorum. Bitlis ve Van illeri, Van Gölü havzası kelebek türleri açısından oldukça büyük zenginliÄŸe sahip. Türkiye’deki toplam tür sayısı 430 civarında. Van Gölü havzasında ise Bitlis ve Van illerinde bu türlerin 230’a yakını görülmekte ve uçmaktadırlar. Ayrıca Van Gölü havzasının bir baÅŸka özelliÄŸi de bu bölgede uçan türlerin büyük bölümü birçok özel türe ev sahipliÄŸi yapmaktadır.

Van Gölü havzasında uçan kelebeklerin büyük çoÄŸunluÄŸu Türkiye’nin baÅŸka bölgelerinde pek görülebilen türler deÄŸil. Bu türleri bölge dışında baÅŸka yerlerde gözlem yapma ÅŸansı çok azdır. Bu türlerden bazılarını bahsetmek istersek mesela sadece Van ilinde görülen “Rose’nin Çokgözlüsü” kelebeÄŸi sadece Türkiye’de Van ilinde görülen bir kelebek. Yine bunların dışında bölgede görülebilen Türkiye’nin her yerinde gözlem yapma ÅŸansı olmayan önemli kelebek türleri var.

Bunlar mesela Van’ın Çatak ilçesinde uçan “Åžehzade kelebeÄŸi”, bunun dışında yine Bitlis ve Van’da gözlemlenebilen “Romanov GelinciÄŸi” kelebeÄŸi, “IÅŸgın Zümrütü” kelebeÄŸi, “Çokgözlü Van Esmeri”, “Ä°ran Çokgözlüsü” ve “Ä°ran AteÅŸi” gibi birçok farklı kelebek türü sadece Van ve Bitlis görülebilmektedir. Bu kelebeklerin burada uçuyor olması birçok doÄŸa fotoÄŸrafçısını ve kelebek gözlemcisinin bölgemizi ziyaret etmesini yol açmaktadır. Çok sayıda kelebek fotoÄŸrafçısı ve gözlemcisi her yıl bu türleri görebilmek ve fotoÄŸraflamak için bölgemizi ziyaret etmekteler” dedi.

“Kuraklık kelebek popülasyonunu etkiledi”

Kuraklık nedeniyle bu yıl kelebek popülasyonunda azalma olduÄŸunu dikkat çeken Subaşı, “Fakat bu yıl bölgemizde ciddi bir kuraklık tehlikesi olduÄŸunu gözlemliyorum. Bölgemiz 3 aydan fazla bir süredir maalesef çok az yaÄŸmur aldı. Son 2 aydır hiç yaÄŸmur yaÄŸmadı diyebiliriz.

YaÄŸmur yaÄŸmaması kelebeklerin besin bitkilerin yetiÅŸmemesine engel oldu. Arazilerde yaptığım gözlemlere baktığımda hem kelebeklerin sayıca daha az uçtuÄŸunu gözlemlemekteyim hem de daha önce çok rahat görebildiÄŸim bazı türleri sahada görememekteyiz. Ä°klim deÄŸiÅŸikliÄŸinin bunda büyük etkisi var. Havaların çok sıcak olması ve ayrıca yaÄŸmur yaÄŸmaması kelebeklerin besin bitkilerini alanda sahada pek olmamasına yol açtı. Buda kelebeklerin sayıca daha az uçtuÄŸu ve sıcaktan dolayı normalde 1520 gün sonra uçması gereken bazı türlerin mevsiminden önce uçtuÄŸuna dair gözlemler yapmaktayım. EÄŸer yaÄŸmur yaÄŸarsa belki biraz toparlama ÅŸansı olabilir ama bu yıl pek bunun olacağını zannetmiyorum.

Daha önceki yıllar sahada gözlemlemediÄŸim bir durumla karşı karşıyayız. Yinede bölgenin kelebek zenginliÄŸini görmek için kelebek gözlemcilerini, doÄŸa fotoÄŸrafçılarını her zaman bölgemize bekleriz” diye konuÅŸtu.