Türkiye’nin Dostlarını Arttırmak

Türkiye dış politikada çok yönlü bir sıkışmışlık yaşıyor.

Bazı siyaset bilimciler tarafından ‘yalnızlaÅŸma’ olarak ifade edilen bu sorunun altında son 10 senedir baÅŸta Suriye olmak üzere bölgede yürütülen iniÅŸli-çıkışlı politikaların yattığı gerçeÄŸi ile yüzleÅŸmemiz gerekiyor.

Amerika ile ittifak ederek Suriye iç savaşını tetiklediÄŸimizde ortaya çıkabilecek sonuçlarla ilgili hiçbir ciddi analizin yapılmadığını söylemek abartı deÄŸildir.

Yüzbinlerce insanını kaybetmiÅŸ, nüfusunun yarısı yerini deÄŸiÅŸtirmiÅŸ, ekonomik sefaletin dibine vurmuÅŸ, mezhebi ve etnik farklılıklarını düÅŸmanlığa dönüÅŸtürmüÅŸ bir Suriye halkı bugünün gerçeÄŸidir.

Amerika güdümlü bir iktidar deÄŸiÅŸikliÄŸine karşı gösterdiÄŸi direnç ve buna baÄŸlı olarak Esad’a verdiÄŸi destek üzerinden Ä°ran’ın ve tüm Åžiilerin baÅŸta Türkiye olmak üzere Sünni coÄŸrafyada ÅŸeytanlaÅŸtırılmasına, mezhebi fay hatlarının ümmet bilincini yerle bir edecek ÅŸiddette kırılmasına ÅŸahitlik ettik, etmeye de devam ediyoruz.

Ä°slami hassasiyete sahip kimi gençlerin ruhi ve zihni boÅŸluklarının ve mevcut dünya düzenine isyan potansiyellerinin; Selefi-Harici karışımı, ‘önce tekfir et, sonra katlet’ ÅŸeklinde özetlenebilecek Suudi destekli Neo-Selefi ideoloji uÄŸruna öncelikle Irak ve Suriye olmak üzere tüm Ä°slam coÄŸrafyasında nasıl acımasızca kullanıldığına ÅŸahitlik ettik, etmeye de devam ediyoruz.

Türkiye’nin 2015 öncesi Suriye politikasının açtığı, yukarıda özetlenen derin yaralar hala fiziki ve ruhi olarak canlılığını devam ettiriyor. Bu yaraların kapanması için uzun ve olumlu bir sürece ihtiyaç olduÄŸu açıktır.

DiÄŸer taraftan Türkiye’nin 2015 sonrası Suriye politikası deÄŸiÅŸiminin ilkesel ya da konjonktürel olduÄŸu ayrı bir tartışma konusudur.

Türkiye özellikle de 15 Temmuz 2016 sonrası darbenin mimarı olan Amerika ve sadık müttefiklerine karşı ilkesel bir tavır mı almıştır yoksa konjonktürel bir tavır almakla mı yetinmiÅŸtir?

Türkiye’nin Astana bileÅŸenleri ile iliÅŸkileri hangi düzeydedir? Stratejik iliÅŸkinin gereÄŸi olan güven ne ölçüde saÄŸlanmıştır?

Türkiye’nin kendi çıkarları doÄŸrultusunda Amerika ve Rusya’yı birlikte idare etme politikası ne kadar saÄŸlıklıdır?

Suriye’nin kuzeydoÄŸusunda Amerika tarafından bir PKK devletçiÄŸi yerine Kuzey Irak muadili bir Barzanistan kurulursa Türkiye parçalanmış Suriye modelini onaylar mı?

Amerika’nın Suriye’ye uyguladığı ekonomik yaptırımlarda kapsam dışında tutulan Ä°dlib ve Kuzey Suriye’de Suriye Lirası’nın yerine Türk Lirası’nın tedavüle sokulması, elinde tuttuÄŸu topraklarda kendi kurumlarını inÅŸa çabalarının yoÄŸunlaÅŸtırılması ne anlama geliyor?

Türkiye Ä°dlib’te M4 ve M5 karayollarının güvenliÄŸinin saÄŸlandığı bir çözümü niçin baÅŸtan deÄŸil de acı tecrübeler sonrasında kabul etmiÅŸtir? Türkiye’nin Ä°dlib politikası tam olarak nedir?

Yukarıdaki sorular çoÄŸaltılabilir. Tüm bu soruların doÄŸru ÅŸekilde cevaplanması çok önemlidir.

Uluslararası iliÅŸkilerde güven tesisi elbette tek taraflı deÄŸildir. Ancak önce çuvaldızı kendimize batırarak yaptığımız hataları, izlediÄŸimiz zikzaklı politikaları görmek zorundayız.

Dostlarımızı arttıracak isek, iÅŸe önce komÅŸularımızdan baÅŸlamalıyız. Türkiye’nin Ä°ran, Irak ve Suriye ile gerçek bir dostluk iliÅŸkisine ihtiyacı vardır. Bunun için de bu ülkelerle aramızdaki sorunların tüm ÅŸeffaflığı ile ortaya konulması ve samimi diyalog ile masada çözülmesi gereklidir.

***

Türkiye, DoÄŸu Akdeniz ve Ege’de tüm haklılığına raÄŸmen geniÅŸ bir cephe ile mücadele ediyor.

Bu cephenin görünen unsurları Yunanistan, Fransa baÅŸta olmak üzere Avrupa BirliÄŸi, Ä°srail, Mısır, BirleÅŸik Arap Emirlikleri ve Suudi Arabistan olsa da, görünmeyen ve perde arkasından liderlik yapan ana unsurun Amerika olduÄŸu açıktır.

Amerika, Türkiye’nin Astana Ä°ttifakı ve S-400 füze alımı ile zirve yapan bağımsızlık arayışlarından ciddi manada rahatsızdır. Türkiye’nin Amerika ve Rusya’yı birlikte idare etme politikaları güven bunalımına yol açmıştır.

Amerika, NATO’nun güney kanadında yarı bağımsız bir ortak deÄŸil, eskiden olduÄŸu gibi mutlak itaat eden bir ortak talep etmektedir. Bu amaçla da Türkiye’yi hizaya getirmek için ekonomik ve politik tüm kozları adım adım devreye sokmaktadır.

Amerika, Türkiye’nin muhalefetinin ilkesel olmadığını bilmektedir. DiÄŸer bir deyiÅŸle; Amerika Suriye’nin kuzeydoÄŸusunda Türkiye’yi ikna edeceÄŸi bir çözüm geliÅŸtirirse, iktidarı ve muhalefeti ile Amerika’nın yanında yer alan bir Türkiye göreceÄŸinin farkındadır. Bu nedenle DoÄŸu Akdeniz’de sıkışan Türkiye’nin kendisine yanaÅŸmak zorunda kalacağı ve Suriye’nin kuzeydoÄŸusunda daha kolay ikna edilebileceÄŸi bir zeminin oluÅŸmasına çalışmaktadır.

Türkiye, DoÄŸu Akdeniz ve Ege’de ne kadar çok sıkıştırılırsa ya da ÅŸeytanlaÅŸtırılırsa, Amerika’nın istediÄŸi kalıba girme ihtimali o denli yüksek olacaktır.

Türkiye yol ayrımındadır. Ya dostlarını arttırarak bağımsız bir politika uygulayacaktır ya da Amerikan kapanına teslim olacaktır.

Son günlerde medyada boy gösteren bazı akademisyenlerin ya da kalemÅŸörlerin Ä°srail ve Mısır ile iliÅŸkilerin düzeltilmesi çaÄŸrısı yaptıklarına tanıklık ediyoruz. Bu ÅŸahıslar Ä°srail ve Mısır’ın Amerikan cephesinin deÄŸiÅŸmez iki unsuru olduÄŸunu ve bu tekliflerinin Türkiye’yi Amerikan kapanına sokmaktan baÅŸka bir iÅŸe yaramayacağını bilmiyorlar mı acaba? Bağımsız bir Türkiye istiyor görünüp, bağımlı bir Türkiye isteyenlerin deÄŸirmenine su taşımak ne kadar da hazindir.

Türkiye öncelikle yakın komÅŸuları ile dostluk iliÅŸkilerini geliÅŸtirmelidir.

Son Türkiye-Ä°ran Ä°ÅŸbirliÄŸi Konseyi toplantısında CumhurbaÅŸkanı ErdoÄŸan’ın ‘’Türkiye-Ä°ran diyaloÄŸu bölgesel sorunların çözümünde belirleyici olacaktır’’ sözünün uygulamada samimi ve ciddi karşılığının olmasını umut ediyoruz.

Türkiye’nin Suriye’de anayasal düzenin kurulması ve adil seçimlerin yapılması ÅŸartı üzerinden Esad ile görüÅŸme dahil tüm yapıcı diyaloglara açık olması gerekiyor. Suriye’nin parçalanmasını dışlayan federatif ya da üniter devlet çözümlerinin tümü müzakere edilebilmelidir.

Irak’ta da mezhebi ve etnik ayrışmayı dışlayan bir politika üzerinden merkezi hükümet ile oluÅŸturulacak stratejik ortaklık da büyük önem arzetmektedir.

Kürt sorununu barışçıl bir ÅŸekilde çözmüÅŸ Türkiye-Ä°ran-Irak-Suriye ittifakı bölgede Amerika’nın etkisinin kırılmasında, adaletin tesis edilmesinde önemli rol oynayacaktır.

2017 yılında Barzani’nin Kuzey Irak’ta tek taraflı ilan ettiÄŸi ve Amerika’nın da perde arkasından destek verdiÄŸi bağımsızlığın Türkiye-Ä°ran-Irak ittifakının oluÅŸturduÄŸu bariyere çarparak nasıl durdurulduÄŸu hafızalarımızda tazeliÄŸini koruyor.

Bugün de benzeri ittifaklarla Amerika ve sadık müttefiklerinin DoÄŸu Akdeniz dahil tüm bölgemizde sahneye koydukları oyunlar bozulabilir. Yeter ki çıkarları deÄŸil adaleti uluslararası politikanın temeli yapalım, yeter ki ümmet bilincini kuÅŸanalım, yeter ki mezhebi ve etnik farklılıkları zenginlik olarak deÄŸerlendirelim.

• serdar-duman