Serayê: Çirkin AÄŸa Kızının Destansı Hikayesi

H24/ Kültür Sanat

Serayé' türküsünü çoÄŸumuz dinlemiÅŸizdir. Hani ÅŸu çıplak sesi ile bir başına büyük bir orkestra olan Dengbej Åžakıro'nun dillendirdiÄŸi eser.

Son 15 yıldır kürt müziÄŸinin efsane sesi Delil Dilaner'in muhteÅŸem yorumuyla dinlediÄŸimiz türkü. 'Serayé...

' Rahmetli nasıl anlatıyordu Serayé? "Xizêma pozê Seraya Mamed Axa zîvê zelal e," (Mamed aÄŸa'nın kızı seraya'nın burnundaki hızma saf gümüÅŸtendir. "

ÄŽelil ise Seray için ÅŸunları söylüyor. "Lê lê muhibê! Bila li me nehata sira sibê, Bîna bayê gulann… Ez ji te re sond bixwim bi ser me de guregur eee… "

(KeÅŸke gelmeyeydi sabah soÄŸukları. Lakin yemin ederim ki üzerimizde gürlüyor."

Åžakiro ve Delil'in seslendirdiÄŸi,seraye ye atfedilen methiye ve övgü dolu sözleri kim yazıyor? Mamed aÄŸa'nın divanında kalan dengbej ...

Mamed aga kimdir?

Mamed aga; Zêtka (AÄŸrı EleÅŸkirt) Åžadilerinin o zamanki yöneticisi yani AÄŸasıdır.

12 Åžadiyan köyü bulunmaktadır yörede. Onun döneminde bilinen en önemli olaylardan bir tanesi “Åžerê mezın” yani Åžadî ve Dimîlî AÅŸîretlerî arasindaki çatiÅŸmalardir. Birbirlerinden maalesef çok adam vurmuÅŸlar.

Peki Serayé kimdir?

Dedik ya . Serayé Mamed aÄŸa'nın kızıdır. 'AÄŸa kızı 'demek ,dünya güzeli,cesur ,gençlerin gönlünü fetheden demektir.

Lakin Serayé bu özelliklerin hiçbirine sahip deÄŸildir. Ama aga kızı ya...

AÄŸa,namına leke sürer mi?

Mümkün deÄŸil. Mamed aga ,divanhanesinin emektar dengbejini çağırır ve der ki "Serayé üzerine öyle bir türkü derleyeceksin ki seraye'nin güzelliÄŸi ve nami tüm aÅŸiretler arasında duyulsun.. Aksi halde seni öldürürüm." Emir kesin ve büyük yerden. Gariban dengbej çaresiz kabul eder ve haftalar aylar süren çalışma sonunda Serayé adına bir türkü derler . Divana gelip mamed aÄŸaya okur ve ödülünü alır. Türkünün 100-150 Yıl öncesinde derlendiÄŸi rivayet edilir Serayé adina derlenen türkünün hikayesine bir virgül koyup dengbejin sesine kulak verelim.

Serayêêêê! Lê lê muhibê! Bila li me nehata sira sibê, Bîna bayê gulann…

Ez ji te re sond bixwim bi ser me de guregur eee… Xizêma pozê Seraya Mamed Axa zîvê zelal e, Bi zêr kil dane. Tu bala xwe bidê –vê sivingê- Bayê kurr û bayê ÅŸerq û bayê xerb û bayê çep û rast, Bayê BolukbaÅŸiyê lê dixe, Di poz de dere-tê, vedigere wa dizivire… Gelî gundî û cînarno! Gilî, gazin û loman ji min nekin; Bila yeka fenanî Seraya Mamed Axa dosta meriv be, Li civatê mezin…

Hespa meriv beza be, ÅŸûrê meriv birra be, Tu dêhna xwe bidê vê sivingê malxirabo! Kum û kolozê meriv bi ser çatê biriyan de mê û xwar be, Tu dêhna xwe bidê vê sivingê Dosta meriv sertacî hemû dostan be.

Yeka fenanî Seraya Mamed Axa dosta meriv be, Li civatê meriv rûnê, vê sivingê di nav civatên mîr û hakiman de, Her kes meth û senayê dosta xwe bide, Meriv ji xwe re methê Seraya Mamed Axa bide, Di nav heval û hogiran de qanatê meriv vebe, Ji xwe re pê bifire. Serayêêê, Serayêêê… 

Dengbejin Serayé adına derlediÄŸi türkünün adeta bir edebî eser olduÄŸunu anlamışsınızdır.

Ne diyor dengbej? Eserinde 

"KeÅŸke serayê gibi biri insanin dostu ,sevgilisi olsun.

insan aÅŸiret meclislerinde oturup övgü ve gururla ondan bahsetsin. "

• Serayê
• 27-Yıl-Sonra-Dengbej-Delil-Dilaner-Konserleri
• Dengbéj-sakiro