Ä°srail ateÅŸle oynuyor: Bombalamaktan baÅŸka çaremiz kalmadı Ä°srail ile Ä°ran arasındaki gerilim artıyor.

H24) Dünya

Ä°srail, Ä°ran'ın nükleer güce ulaÅŸmasını istemezken, Tahran'ı komÅŸularını kullanarak çevreliyor. Ä°srail'in eski Ulusal Güvenlik Danışmanı Yaakov Amidror, "Ä°ran'ı bombalamaktan baÅŸka çare yok" dedi.

Kızıldeniz'in turkuaz sularında Ä°srail, BirleÅŸik Arap Emirlikleri (BAE) ve Bahreyn deniz kuvvetleri birkaç gün önce ilk kez bir ABD savaÅŸ gemisiyle ortak tatbikat düzenledi. Bölgedeki hareketlilik "Ä°srail'in Ä°ran'ın tesislerini vurma olasılığı artıyor mu?" sorusunu akıllara getirdi. Ä°srail'in liman kenti Eilat'ın kuzeyindeki bir hava üssünde de geçen ay Ä°srail ve yedi ülkenin katıldığı bir savaÅŸ tatbikatı yapılmıştı.

Bu tür tatbikatlar, son zamanlarda büyük askeri manevralar yapan Ä°ran'a uyarı niteliÄŸi taşıyor. Ä°srail hükümeti ordunun Ä°ran'ın nükleer tesislerine saldırı düzenlemeye hazır olması için 1,5 milyar dolar ayırdı. Siyasi ve askeri liderler, hemen hemen her gün Ä°ran'a uyarıda bulunuyorlar.

Ä°RAN'IN NÜKLEER SÄ°LAH SAHÄ°BÄ° OLMASINA Ä°ZÄ°N VERMEYÄ°Z

 Ä°ran'ı yakından izleyen gözlemciler ve analistler son durumu deÄŸerlendirdi. Ä°srailli bir güvenlik yetkilisi, "Ä°srail savaÅŸmak istemiyor ama Ä°ran'ın nükleer silah sahibi olmasına izin vermeyiz. Nükleer programlarındaki geliÅŸmelere bakarak askeri olanlar da dahil tüm seçenek ve senaryolara karşı hazırlanıyoruz" dedi. Ä°ran ile beÅŸ büyük ülke (Ä°ngiltere, Çin, Fransa, Almanya ve Rusya) ve dolaylı olarak ABD arasında Kapsamlı Ortak Eylem Planı olarak bilinen 2015 tarihli nükleer anlaÅŸmanın canlandırılmasına yönelik görüÅŸmeler 29 Kasım'da Avusturya'nın baÅŸkenti Viyana'da tekrar baÅŸlayacak.

2018'DE VAZGEÇÄ°LDÄ° Kapsamlı Ortak Eylem Planı, Ä°ran'ın nükleer faaliyetlerini sınırlandırmış ve uluslararası yaptırımların bir kısmının kaldırılması karşılığında Ä°ran'ın nükleer tesislerini denetime açmasını saÄŸlamıştı. Ancak plandan, 2018'de dönemin ABD BaÅŸkanı Donald Trump tarafından, Ä°srail'in de onayıyla vazgeçildi. Åžimdi bu konudaki görüÅŸmeler yeniden baÅŸlayacakken, Ä°ran 25 kg uranyumu yüzde 60 oranında zenginleÅŸtirdiÄŸini açıkladı. Böylece nükleer silah yapımı için gereken zenginleÅŸtirme oranına bir adım daha yaklaÅŸmış oldu. Ä°ran ayrıca 210 kg uranyumu da yüzde 20 oranında zenginleÅŸtirdi. Tahran, nükleer programının barışçıl olduÄŸunda ısrar etse de, Ä°ranlı uzmanlar bile saflık oranı bu kadar yüksek uranyumun daha önceleri sadece nükleer silah sahibi ülkelerde bulunduÄŸunu söylüyorlar.

Ä°RAN Ä°STERSE BÄ°R AY Ä°ÇÄ°NDE NÜKLEER SÄ°LAH Ä°ÇÄ°N URANYUM ÜRETEBÄ°LÄ°R

Ä°srailli savunma uzmanları, Ä°ran'ın isterse bir ay içinde bir nükleer silah yapmaya yetecek kadar zenginleÅŸtirilmiÅŸ uranyum üretebileceÄŸine dikkat çekiyor. Ancak böyle bir silah için balistik füze üzerine monte edilecek bir savaÅŸ baÅŸlığı yapılması gerekli. baÅŸlığı yapılması gerekli. Bunun da 18 ile 24 ay arasında yapılabileceÄŸi belirtiliyor.

"Ä°RAN'I BOMBALAMAKTAN BAÅžKA ÇARE YOK"

Kudüs Strateji ve Güvenlik Enstitüsü'nde çalışmakta olan Ä°srail'in eski Ulusal Güvenlik Danışmanı Yaakov Amidror, Ä°ran'ın nükleer emelleriyle ilgili ilk uyarısını 1990'ların başında askeri istihbaratta görevliyken yapmış. Amidror, "Ä°ran bomba yapmaya her geçen gün daha fazla yaklaşırken, Ä°srail oturup bekleyemez. Yakında bunun nasıl durdurulacağı konusunda bir karar alması gerekecek" diyor ve ekliyor: "Ä°ran'ı bombalamaktan baÅŸka çare yok." Yaakov Amidror

 DÄ°PLOMASÄ°NÄ°N BAÅžARI ÅžANSI AZ

 Ä°srail daha önce iki kez, ilkinde 1981 yılında Irak'ın, ikincisinde 2007'de Suriye'nin nükleer reaktörlerini bombalamıştı. Ancak analistler, Ä°srail'in Ä°ran'ın çok daha geliÅŸmiÅŸ nükleer programını durduracak kadar karmaşık bir saldırı düzenleme yeteneÄŸi olup olmadığından kuÅŸkulu. Zira Ä°ran'ın nükleer programı bazılarında yeraltı tesisleri de bulunan birçok farklı mekanı kapsıyor. Böyle bir saldırının bedelinin ne olacağı da cabası. Ä°ran nükleer tesislerine saldırı düzenlenmesi halinde, herkesi "ÅŸoka uÄŸratacak" bir karşılık vereceÄŸini bildirmiÅŸti.

Tahran'ın hem kendi kuvvetleri ile hem de tüm bölgeye yayılan silahlı gruplarla birlikte hareket edebileceÄŸi düÅŸünülüyor. Tüm risklere raÄŸmen, yalnızca Ä°ran'ın nükleer planlarının birkaç yıl ertelenmesi için bile saldırmaya deÄŸeceÄŸini düÅŸünen ÅŸahin görüÅŸlü Ä°sralliler bulunuyor. Ancak resmi tercih, hala görüÅŸmeler yoluyla çözüm bulmak.

Eskiden Ä°srail'in dış istihbarat servisi MOSSAD'da araÅŸtırma yapan bir birimi yöneten Sima Shine "diplomasinin baÅŸarıya ulaÅŸmasını umarım, ancak ÅŸu anda buna fazla bir ÅŸans tanımıyorum" diyor. Shine, Ä°ran'ın bir yandan zenginleÅŸtirilmiÅŸ uranyum üretmeye devam ederken, nükleer görüÅŸmeleri sadece zaman kazanmak için kullanmasından endiÅŸe ediyor.

• israil
• Ä°ran-nükleer