DEPREMÄ°N DÜÅžÜNDÜRDÜKLERÄ°

H24/ Makale/Hazım KORAL 

Darb-ı mesel hâline gelmiÅŸ bir söz var, "Deprem öldürmez, ihmâl öldürür." Öyle anlaşılıyor ki, 1939 Erzincan depreminden tutun 17 AÄŸustos 1999 Gölcük depremina kadar bunca yaÅŸanan can kaybı ve yıkımdan ibret alınmamış.

Türkiye'nin coÄŸrafi olarak deprem kuÅŸağında olduÄŸunu hem resmî makamlar, hem halkımız gayet iyi biliyor. Bilinen bu gerçekten yola çıkarak bugüne kadar her türlü ihmâlin önü alınmalıydı, deÄŸil mi? Uzun yıllar Bayındırlık Ä°l MüdürlüÄŸü'nde yüksek kademede çalışmış, kısım ÅŸefliÄŸi yapmış tecrübeli bir arkadaşımı Hatay'da enkazda kalıp vefat eden akrabalarının taziyesi için aradım.

Deprem üzerine konuÅŸtuk, dertleÅŸtik biraz. Japonya örnekliÄŸinden yola çıkarak biraz öz eleÅŸtiri yaptım. Ve yüklendim müteahhitlere ve onlara imar ruhsatı veren belediyelere; verdim veriÅŸtirdim. "Haklısın" dedi ve bazı durum deÄŸiÅŸikliklerini anlattı. MeÄŸer 6785 sayılı Ä°mar Kanunu 1985 tarihinde yürürlükten kaldırılarak 3194 sayılı Ä°mar Kanunu 09.05.1985 tarihli Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüÄŸe konulmuÅŸ. Ve ÅŸekilde 3194 yönetmelik yasası ile imar yetkisi belediyelere devredilmiÅŸ. Kısacası1985 yılına kadar "Yapı Denetim" mekanizması Ä°mar ve Ä°skân Bakanlığı bünyesinde olmakla birlikte denetim mülkî amirliklerin uhdesindeymiÅŸ. Åžimdi Çevre ve Åžehircilik Bakanlığı var, ancak denetim ve kontrol belediyelerin imar ve yapı departmanından geçiyor.

Bu kurum ise bir süre sonra iÅŸi sivil mühendislere ücret karşılığı veriyor. Yapı denetim iÅŸini sivil mühendislik ÅŸirketleri yürütüp takip ediyorlar. Labaratuvar ve karot testleri ve inÅŸaatın her ilerleme aÅŸamasında kontrol yine belediye adına sivil yapı denetim ÅŸirketleri takip ediyor. Bu anlamda, zahiren teknik iÅŸin iÅŸleyiÅŸ ÅŸekli yönetmeliÄŸin prosedürüne uygun görülmektedir. Bir baÅŸka ifadeyle, zahirde görülen iÅŸleyiÅŸ mekanizmasına bakılarak ruhsatlar sıkı bir denetim altında alındığı bilinmektedir.

Ancak bu iÅŸleyiÅŸ ÅŸeklinde çoÄŸu zaman rant ve rüÅŸvet devreye girdiÄŸi için gözden ve yönetmelik kurallarından kaçırılan kalpazanlıklar olmaktadır. Ä°ÅŸin içerisine cüzdan ve vicdan girince yapılan bina olması gerektiÄŸi gibi saÄŸlam olmadığı için depremlerde yıkılma potansiyelini taşıyor.

Nitekim bugün ve öncesinde olduÄŸu gibi 7 ÅŸiddetin üzerinde bir deprem olduÄŸunda bina yıkılıp gidiyor. Kısacası kadim dostum, "yönetmelikte sorun yok, sorun tamahkârlık yapan müteahhitlerde ve onlara rüÅŸvet karşılığı veya 'ahbap-çavuÅŸ' diyaloÄŸu ile ruhsat veren belediyelerin imar birimlerinde" diyor. Biz de diyoruz ki, "Tüh yazıklar olsun, insan hayatı bu kadar mı ucuz?

Bu nasıl bir vicdansızlık böyle?

Oysa bu dünyada her insanın "güven içerisinde barınma ve yaÅŸam hakkı" vardır. Ä°nsan temel hak ve özgürlüklerin başında "yaÅŸam hakkı güvencesi" vardır. Bu kural tarihin derinliklerinden bu yana, yani kadim tarihlerden beri bu böyledir.

Åžimdi binlerce yıl önce Babil Kralı Hammurabi tarafından yapılıp yürürlüÄŸe konmuÅŸ kanuna bakıyoruz; burada deniyor ki: "Çürük yapılan ev yıkılırsa ve sahibi ölürse evi yapan usta öldürülsün." (M.Ö: 1972) Mesele bu kadar açık ve net.

Yüce dinimiz de aynı ÅŸekilde insana öylesine deÄŸer veriyor ki, Maide Sûresi'nin 32'nci ayetinde, "Taammüden bir insanı öldüren bütün insanlığı öldürmüÅŸ gibidir." deniyor. Yine aynı ÅŸekilde Nisa Sûresi'nin 93'ncü ayetinde, "Taammüden bir insanı öldürenin yeri ebedi cehennemdir." ifadesi kullanılıyor.

Åžimdi sormak lazım, yönetmelik kurallarına uymayıp, tamahkârlık yaparak malzemeyi gerektiÄŸi gibi kullanmayan ve eksik malzeme ile yaptığı inÅŸaatına rüÅŸvetle ruhsat alan müteahhit taammüden insanın hayatına kast etmiÅŸ olmuyor mu? Ve yine aynı ÅŸekilde böylesi inÅŸaatlara aldığı rüÅŸvetten dolayı göz yuman "yapı denetim mühendisi" ve onunla iÅŸbirliÄŸi yapan "belediye imar memuru" bu cinayete ortak deÄŸiller mi?

Bakınız, bu ifadelerimiz yanlış anlaşılmasın, iÅŸini saÄŸlam yapan müteahhitleri, yapı denetim mühendislerini ve belediye imar memurlarını tenzih ediyoruz. Bizim bu satırlarda kimleri eleÅŸtirdiÄŸimiz çok açık ve net.

Her mesleÄŸin istismarcıları mutlaka vardır, fakat insan hayatı ile motamot ilintili olan meslekler son derece ciddiye alınmalıdır. "Benim memurum iÅŸini bilir" sözü kötüye çekilerek bir darb-ı mesel hâline gelmiÅŸse burada iyi bir düÅŸünmemiz lâzım. Öncelikle hasbel kader yaÅŸadığımız bu topraklarda tamakârlıkla kalpazanlık bir takım insanların ruhuna kadar iÅŸlemiÅŸ. Bu ülkede, birçok insan nezdinde iÅŸ ve namus ahlâkı dibe vurmuÅŸ.

Yine arkadaşım anlatıyor, "30 sene kadar önce denetim mühendisi bir memur abimizle ikamet ettiÄŸimiz ÅŸehrin bir köyünde yapılmakta olan iki katlı evi denetlemeye gittik, mühendis abimiz demirlerin örgü ÅŸekli kancasız olduÄŸu için beÄŸenmedi ve 'size iki hafta mühlet, bu demirleri söküp yönetmeliÄŸe uygun ÅŸekilde tekrar öreceksiniz, sonra ben gelip kontrol edeceÄŸim' dedi.

Hem inÅŸaat sahibi, hem ustalar itiraz ederek, yalvar yakar inÅŸaatın bu ÅŸekilde devam edilmesini istediler. YaÅŸlı abimiz deprem tehlikesinden bahsedip onlara nasihat etti ve onların itirazlarını kabul etmedi. Ä°ki hafta sonra gittiÄŸimizde demirler istenildiÄŸi ÅŸekilde örülmüÅŸtü." Kısacası, burada ifade etmek istediÄŸimiz o ki mesleÄŸinden, vicdanından ve ahlâkından ödün vermeyen böylesi memurlara bizim ihtiyacımız var.

Yüce Rabbimiz Al-i Ä°mrân Sûresi'nin 110'ncu ayetinde buyuruyor ki: "Siz insanlar için çıkarılmış hayırlı bir ümmetsiniz. Ä°yi olanı tesis eder, olumsuz olanı bertaraf edersiniz." Bu ayet ister bireysel yaÅŸamımızda, ister sosyal ve kamusal alanda olsun, Müslümanlar için kırmızı çizgi niteliÄŸinde bir ölçü olması gerekmiyor mu?

Bakınız, "Ä°nsanlar için çıkarılmış hayırlı bir ümmet" ne demek?

Bu bir metafor veya benzetme deÄŸildir, bu somut bir tanımdır. Mutlak olması gerekendir. "Hayırlı ümmet" ne demek? Her zaman ve her iÅŸte, eski tabirle numene-i timsâl, yeni tanımla rol-model, yani kısacası "hayatın her alanında örnek alınması gereken" demektir. Maatteessüf ki günümüz Müslümanları bu tanıma uymadığı için rol-model olarak bize Japonlar gösteriliyor.

Oysa biz onları deÄŸil, onlar bizi örnek göstermeliydi. Sayın okuyucumuz, ümmet olarak vebâlimiz büyük. Biz bu ihmâle kader diyemeyiz. BaÅŸta da belirttiÄŸimiz gibi, "Deprem öldürmez, ihmâl öldürür." Bir Hadis-i Åžerif'te geçen deve meselini blirsiniz! Allah Resulü ne diyor: "Önce deveni saÄŸlam bir kazığa baÄŸla, sonra Allah'a tevekkül et." Rabbimiz demiyor mu? “Biz her insanın kaderini kendi çabasına baÄŸlı kıldık” (Ä°sra:13)

Elin gâvuru dediÄŸimiz Japon çabalayıp inÅŸaat teknolojisini öyle geliÅŸtirmiÅŸ ki 9 ÅŸiddetinde depreme maruz kalıyorlar ama bir ÅŸey olmuyor. YaÅŸanır kılınmış dünyanın bayındır hâle getirilmesi budur. "O sizi topraktan yarattı ve size orayı mâmur hale getirme görevi verdi." (Hud: 61) "..

Bu.Kendi ellerinizle kendinizi tehlikeye atmayın." (Bakara: 195) GörüldüÄŸü üzere bu ayetlerin gereÄŸini Müslümanlar deÄŸil Japonlar yapıyor. Böyle mi olmalıydı?

• Depremin-Düşündürdükleri
• hazım-koral
• deprem
• ebabiller
• Hamurrabi