UTANMAK İNSANİDİR

H24/ Makale Mehmet Ali BİÇER 

Utanma duygusu (Ar, Haya, Hicab) insanın kınanma, ayıplanma endişesi ile bir şeyi yapmaktan veya yapmamaktan sakınmasıdır. Utanma duygusu insanın yaratılış gereğidir, yalnız insanlara verilmiş olan bu özellik evrenseldir ve bütün çağlar için geçerlidir, çağlarüstü bir anlayıştır. Utanma duygusu, insanlığın temel ahlâk ilkesidir. Utanmak; İnsana özgüdür, diğer canlılarda bulunmaz. İslam’da utanma duygusu ibadetler arasında gösterilmiş kuvvetli Sünnettir. “Dünya’yı, bir tek utanç kurtarabilir.” Yönetmen Ingmar Bergman

UTANMAK İMANİDİR

Utanmak manevi bir güzelliktir. Utanmak kaliteli, seviyeli, olgun insanların özelliğidir. Sevgi, saygı, şefkat, kardeşlik, adalet, eşitlik utanma ile buluşurlar. Gönül çağının, kâlb medeniyetinin, yürek devletinin temeli utanmadır. Utanma ile iman ilişkisi doğru orantılı büyüme gösterir. Hazreti Muhammed (S.A.V.) “Haya imandandır” demiştir. İlk İnsan ve ilk Peygâmber Hazreti Adem (A.S.) Dünya’ya çıplak gelişinde de utanmıştı. İnançlı bir insan Allah’a, Melek’lere Peygâmber’e, insanlara ve kendisine karşı utanmasını bilmelidir. Başkasının hatasından dolayı yüzün kızarması ise utanmanın zirvesidir.

UTANMAK EYLEMDİR

İlâhi mesajla kâlbi titreyenler, Cenab’ı Allah’ın hoşnutluğunu kazanmak isteyenler, toplumda farklı görünmeyi karakter edinenler için, utanma duygusu ne güzel bir eylemdir. Utanma duygusu söylemle değil, eylem ile kuvvet kazanır. Hazreti Osman (R.A.)’in yanına geldiğinde kendine çeki-düzen veren Hazreti Muhammed (S.A.V.)’in “Meleklerin dahi haya ettiği bir insandan benim haya etmemem mümkün değildir.” mantığını ve yaklaşımını kendisine prensip edinmek büyük bir erdemliliktir.

UTANMANIN YANSIMASI

Utangaç bir insanın önce başı yere eğilir, yüzü kızarır, vücudu ısınır ve kâlb atışları da hızlanır. İyilikler ve yardımlar kişiyi incitmeden ve utandırmadan yapmalıdır. İşte Kanıtı; Bakara Suresi; 273.Ayet’i Celile “Zekât ve sadakalarınızı, yeryüzünde kazanç peşinde dolaşamayan fakirlere verin. Bilmeyen kimseler, utanmalarından dolayı onları zengin zannederler. Sen onları yüzlerinden tanırsın. Çünkü yüzsüzlük ederek ısrarla insanlardan bir şey isteyemezler. Hiç şüphesiz ki Allah, yaptığınız her hayrı bilir.”

UTANMA EĞİTİMİ

Hayasız insanlara ilk etapta ne söylense boştur. Ancak onlara, öncelikle Allah ve ahiret inancı vermeli, varsa inançları güçlendirmelidir. Utangaç insanlara utanmıyor musun? demek onu fenalıktan uzaklaştırmak için yeterli olacaktır. Her konuda olduğu gibi azda ve çokta aşırılığa kaçmadan zamanlama iyi ayarlanmalı, denge kurulmalıdır ki, kişide içe kapanıklık veya pısırıklık oluşmasın. İnsanda utanma duygusu önce beyinde olgunlaşır, kâlbde onaylanır ve davranışlarda açığa çıkar.

UTANMADA ÇOCUK EĞİTİMİ

Ağaç yaş iken eğilir. Çocukların en hızlı ve köklü eğitimi 0-6 Yaş arasıdır. Çocukta ilk önce utanma duygusu oluşur. “Çocuktur, ileride öğrenir” demek kültür emperyalizminin bir söylemidir. Çocuk annesini ve babasını örnek rol model olarak görür. Çocuğa yapılan öğütlerden ziyade ebeveynin utanma duygusuna yaklaşımı, davranışları çocukları çok yakından ilgilendirmektedir. Verilen bir görevde çocuk utanıyorsa, o iş kesinlikle çocuğa verilmemelidir. Hazreti Muhammed (S.A.V.) eteği açılan bir kız çocuğunun, eteğini örtmesini istemiştir. İslâm’ın kötü, çirkin ve yanlış gördüğü her konu utanma nedenidir.

UTANMAZLIK KOMPLEKSİ

Çıplaklık, Batı Kültürünün izdüşümüdür. Bireysel özgürlük adına nefslerini putlaştıranlar, kimlik kaybı yaşayanlar, modern, uygar görünme adına aşağılık veya büyüklük kompleksine kapılanlar, kapitalizm ile feminizmin oyuncağı olmuşlardır. Özellikle kadınların duygusu, cinselliği ve güzelliği sömürülmekte, kolaylıkla çıplaklığa özenmeleri sağlanmaktadır. Böyle tercihte bulunanlara “Mezhebi Geniş” deyimi kullanılmıştır. Mehmet Akif Ersoy “Bırak tahsili evlâdım. Sen ilkin bir haya öğren.” dizesi ile noktayı koymuştur.

UTANMAZLIK HASTALIĞI

Utanma Duygusu; Kişinin kendi düşüncelerini, duygularını ve davranışlarını yönetme ve denetleme mekanizmasıdır. İnsanın “Ar Damarı” çatlarsa, utanma duygusu kaybolur ve her türlü kötü işi yapabilecek tehlikeli bir boyuta ulaşır, Şeytan’ın güdümünde işbirlikçi olur. Toplumda dışlanan böyle kişilere Atalarımız “Allah’tan korkmaz, kuldan utanmaz” yaftasını yapıştırmışlardır. Utanmazların beyinleri iğdiş edilmiş, yüzleri nasırlaşmış, kâlbleri kararmış, “Yüzüne tükürseniz yağmur yağıyor” girdabına düşmüşlerdir. Utanmaz insanlara karşı daha temkinli davranmalı ve kısmen onlardan uzak durmalıdır.

• Utanmak
• hayat
• cezaevlerinde-kardeşlerimiz-var
• Mehmet-Ali-BİÇER