Din, Hayat-ı İçtimaiye ve Siyasiye

H24/ Makale / Metin Hasırcı

Bir insan dem’i şeyhuhetinde yani ihtiyarlık dönemin de debdebe ve daradetinde, dereke-i sefalete düşerse böyle bir kimse için daima ağlanır.”demek suretiyle sordurulan soruyu cevaplamıştır.

Pesametek’in sözlerine Kiklos’da hak vermiş hatta Pesameteki kendisine tabi olması şartıyla tahtında bır akma arzusu taşımıssa da, Heredotun rivayetine gör e aleyhine bir ittifak hazırlandığını duyduğunda, Pes ametik’i Soz şehrine göndermiş, Mısır hükümetini ma iyeti erkanından Aryendoz’a tevdi etmiştir.

Bu tarihten itibaren, Mısır hükümeti asırlarca dünya’yı hayretle r içinde bırakan o büyük medeniyeti bütün ihtişamına rağmen yıkılmıştır. Muhteşem medeniyetinin geride kalan şahitleri muazzam mabetleri,ehramları olmuşt ur. (s.123).

FİKİR VE HÜDANİYET:

Bir milletin lisanından sonra en eskişeyi dindir. Mısırlıların dinlerini tetkik etmek içi n en çok kitapları, abideleri, papirus denilen yaprakları incelenmelidir. Mısırlılarda, fikir ve hüdaniyet mevcuttu. Bunların dini itikatlarına göre, dünya yaratılmad an önce, her şeyin ruhu, bir deniz ve bir hale ortasın da cevelan ederdi. Ruhu Rabbani, bu hale’ye te’sir et miş, her şeyi hâlk eylemişti.

Cenab-ı Hak, ekmel, ilmi külli, mekandan münezzeh ve Lahuti idi. Yeri ve göğü yaratmış kendi ise, yaratılmamıştı. Vücid-i Rabbani ebedi ve bütün kainata şamil idi. Kâinat Cenab-ı Hak k’ın azametine (büyüklüğüne) ufak bir numuneydi. Ce nab-ı Hakk, her yerde, hazır ve nazır idi. Toren Müzes indeki papirusların birinde şu satırlar yazılıdır: < Ey R ab, Ey Halik-i kâinat! Senin hâklin yoktur. Vücudun s enden mahluktur! Yarattığın bütün mahlukata şâmilsin! Fakat sen, kuvvet-i zatiyenle, müteharriksin! Arz u sema, kanun-u âlem-i şümuluna tâbidir…

Ah bırakınız Kubbe-i Semâyı halk eden, Cenab-ı Bâriyi tebcile delim. O Cenab-ı Hakka’ki, der hal memleketler ve karalar, büyük büyük denizler hâl k olmuş. Mısırlıların itikadınca; Cenab-ı Hak haddizatında bir idi.

Fakat şahsiyeti muhtelif idi.(124) Hem pe der, hem valide hem de evlat idi. Mabud olmuş mabu t yaratılmış fakat bununla mabudiyeti zail yani (yok) olmamıştı. Daha doğrusu bu üç şahsiyeti kendi mabu diyetini de mezc ediyordu. Bu üç tabiyat ve hüdaniyetde temsil ediliyordu. Mabud hadizatında(esasen) bir idi. Fakat vazifesine göre çeşitli adlar ile yad edilirdi. Mesela dünya’yı yaratan hâlk, (Amon),her şeyi en uy gun şekilde idare eden, kâinatı küşad(açan)eyleyen mabud, (Fetah)idi. Her şeye feyz ve bereket veren mabuda Oziris idi. Her mabudun bir hanımı hem de bir oğlu bulunurdu.

Amon ve Fetah: Her şehrin bir mabudu da vardı. Dah a doğrusu var sayılan bir mabuda her şehirde başka başka namlar altında ibadet edilirdi. Menfes’de Feta ha, Teb’de, Amona, Heliyepolis’de Ra’ya, Abidos’da Ozirise, Dandre’de Hasur’a ibadet edilirdi.

Teb ahalisi Amon’a ibadet ettikleri halde, Fetah’ın veya diğer şe hirlerdeki mabutlarında bu mabut olduklarını kabul ederler, kendi şehirlerinin mabudu için yaptıkları ma betin yanında onlar içinde bir mabet inşa ederlerdi. Mısırlıların,zekasının henüz neşvünema bulmaması, hasebiyle Mısır rahibleri mabutları anlaşılabilecek bir tarzda göstermeyi tercih ederlerdi.

Bunlardan Amon, Teb mabudu idi. Amon semayı yaratan idi. Abideler ü zerine resmi yapıldığı zaman mavi renkle gösterilirdi. Başına iki büyük tüy yapılır, elinde manevi hayat ile hakimiyeti temsil eden alametler bulundurulurdu. Mısır’ı Ulya‘nın en büyük mabudu Amon idi. Teb hükümetinin devamı döneminde şevket ve gücün getirdiği i mkanlar sayesinde, Amon mabedinde büyük bir servet birikmişti. Elde edilen bütün savaş ganimetleri Am on mabedine getirilirdi.

Bütün millet Amon için canını fedadan çekinmezdi. Suriyenin kızgın çöllerinde yapt ığı savaşlarda elde ettiği servetle, Amon mabedi rahi ibini zenginleştirirlerdi. Sonraları kendi fakirlik ve yoksullukları olduğunda, bu mabedin rahibine yalvar ya kar olurlar, fakat sessizlik gibi başka bir sadakaya n ail olamıyorlardı. Fiemanillah. 

• misir
• siyasi-suçlar
• metin-hasırcı