Mehmed Zahid Kotku’nun ilk kez açıklanan askerlik günlükleri!

H24/Alimler

Adnan Öksüz Makalesi

* Günlüklerden müteşekkil defter toplamda 100 sayfa * Günlük defteri 16x20,5 cm ebadında

 * Çizgili bir defter * Günlüklerin 23 satırı “rika” yazı türüyle kaleme alınmış * Bazı sayfalarda çizimler var

* Kotku Hazretleri bazı çizimlerini çevresindekilere hediye etmiş

* Askerlik günlüklerinden anlaşıldığı kadarıyla Kotku Hazretleri, aynı zamanda iyi bir çizer * Bazı sayfalar boş bırakılmış

 * Zaman zaman kurşunkalem de kullanılmış * 100 sayfanın 79 sayfasında sadece notlar var

* Notlarda kendisinden önce ve sonra askere alınanlar için terhis kararı alınırken sadece kendi dönemlerinde askere alınanlara ‘askerliğe devam’ kararı çıkınca Kotku Hazretleri buna itiraz eder ve bu, günlüklere de yansır. Ama bu itirazının adından da bazı önemli kararlar alır

* Mehmed Zahid Kotku’nun gerçek terhis tarihi; 19 Ekim 1923 * Kotku Hazretleri 7,5 sene vatani görevde bulundu

*** Yukarıdaki notlar, Erbakan Hocamızın nezdinde de önemli bir yeri olan, cennetmekân Mehmed Zahid Kotku Hazretleri’nin askerlik günlüklerinden… İlk kez açıklandı bu günlükler…

Günlük defteri, Kotku Hazretleri’nin 7,5 yıl süren vatani görevi sırasında, askerliğinin 6 yıllık bir bölümünde henüz genç bir delikanlıyken tuttuğu özel notlarından oluşuyor. Peki, bu notlar nerede ve kim tarafından açıklandı?

Geçtiğimiz asrın âlim, muhaddis ve âriflerinden Mehmed Zahid Kotku’nun fikir ve düşüncelerinin daha iyi anlaşılması için doğup büyüdüğü Bursa’da sempozyum tertip edildi. Sempozyumu düzenleyen; Bursa İlim Kültür Ahlâk ve Çevre Derneği. 20-21 Kasım 2021 tarihlerinde Merinos AKKM Orhangazi Salonu’nda gerçekleştirildi. Dün sona erdi sempozyum. Yurt içinden ve yurt dışından yirminin üzerinde bilim insanı tebliğleri ile katıldı. Sempozyum tebliğlerinden biri de Mehmed Zahid Efendi’nin, askerlik döneminde tuttuğu günlüklerdi. Tebliği sunan, İstanbul Üniversitesi Öğretim üyelerinden Doç. Dr. Necdet Yılmaz’dı. Bu tebliğden bazı notları da aktarmak istiyorum:

* “Bursa’da henüz bir lise talebesi iken, I. Dünya Savaşı’nın zorlu bir döneminde apar topar askere alınmış olan Mehmed Zahid Efendi, yanında bir defter bulundurarak askere alındığı gün başlamak suretiyle olayları bu deftere kaydetmiştir.”

* “Vatan hizmeti Nisan 1916’da başlamış, İstanbul, Diyarbakır, Halep ve Şam’da devam etmiştir. Suriye Cephesi’nden ordumuzun geri çekilmesini onun bu günlüğünden takip edebiliyoruz. Nihayet İstanbul’a gelerek burada askerliğini sürdürmüştür.”

* “1922 yılı ortalarında günlüğü sona erdiğinde askerliği hâlâ devam etmektedir. İstanbul’un işgalini yaşamış, günün şartlarında cami derslerine ve muhtelif tekkelere devam ederek ilim ve irfanını derinleştirmiştir.”

* “Tebliğimize konu olan günlük, 100 sayfalık, 16x20,5 cm ebatlı, çizgili bir deftere her bir sayfada 23 satır olmak üzere rika yazı ile yazılmıştır. Yazılar yer yer siyah ve kahverengi mürekkep ve bazen de kurşun kalem ile yazılmıştır. Yazıların üzeri yer yer mürekkeple silinmiştir. Günlük 79. sayfada son bulmaktadır.”

* “Zahid Efendi’nin İstanbul’da istifade ettiği hoca ve meşâyih üzerinde durulmuş, kendisinin dinî tahsil ve terbiyesi için ortaya koyduğu gayret tespit etmeye çalışılmış, günlük ilk defa kamuoyu ile paylaşılmıştır.”

KOTKU’NUN CİHAN HARBİ VE MÜTAREKE SENELERİ!

Sempozyumda sunulan tebliğlerden biri de şu başlığı taşıyor: “Harpte Bir Gazi, Mütarekede Bir Zahit, Zamanına Bir Şahit: Mehmed Zahid Efendi’nin Cihan Harbi ve Mütareke Seneleri Günlüğü (1916-1922)”. Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Mustafa Göleç tarafından sunulan tebliğde şu hususların altı çiziliyor:

* “Mehmed Zahid Efendi muazzam siyasî, askerî, toplumsal ve fikrî altüst oluşların gerçekleştiği bir zaman diliminde yetişmiştir.” * “Ömrünün ilk yarısına Yunan harbi, İtalyan harbi, Balkan Savaşları, iki Dünya Savaşı ve Kurtuluş Savaşı sığmıştır. Bu kırk yıllık dönemde kaç asırlık imparatorluklar yıkılıp tarih sahnesinden çekilmiş, bir dizi irili ufaklı ulus devletler ortaya çıkmıştır.”

* “Cihan Harbi bir buçuk yılını doldurduğunda, yani henüz on sekiz-on dokuz yaşlarında iken Zahid Efendi askere alınmış, telgrafçı olarak hizmet verdiği Osmanlı ordusu saflarında Suriye’de, Filistin’de harbin görülebilecek bütün zorluklarını görmüştü.”

* “Cihan Harbi sona erdiğinde, Osmanlı orduları terhis edilirken, talihi bir kez daha Zahid Efendi’yi hadiselerin göbeğine sürüklemiş, Osmanlı başkenti İstanbul’da 25. Kolordu’da yazıcı olarak göreve başlamıştı.”

* “Bu görevi sayesinde, Mütareke ve Millî Mücadele yılları boyunca başkent İstanbul’daki sivil ve askerî bürokrasinin faaliyetlerine, işgallere, toplumsal hareketliliğe şahit olmuştu. Bir yandan da bu dönem gündelik yaşamını içeriden yaşayarak gözlemlemiş ve bu olağanüstü şartlar altında şahsiyetini inşa etmişti.”

* “Zahid Efendi’nin 1916-1922 yılları arasında tuttuğu günlük hem bu son derece kritik tarihsel dönemeci daha iyi kavramak hem de bu olağandışı altüst oluş devrinde Zahid Efendi’nin şahsiyetinin teşekkülünü anlamak açısından son derecede kıymetlidir.”

HUZURUN TAM ORTASI: GÜMÜŞHANEVİ TEKKESİ!

Araştırmacı, yazar Mümin Yıldıztaş da sunduğu tebliğde Gümüşhaneli Tekkesi’nin, Mehmed Zahid Kotku Hazretleri’nin hayatında çok önemli bir yer tuttuğunu ifade ediyor. Şöyle ki;

* “I. Dünya Savaşı’nın en hararetli günlerinde, daha 18 yaşındayken askere alınan Mehmed Zahid Efendi, orduda en teknik bölümlerden biri olan Telsiz ve Telgraf Müfrezesi’nde görev yapmıştır.”

* “Merkezi Diyarbekir olan 2. Ordu’da Ruslara karşı ve bilahare İngilizlere karşı Suriye Cephesi’nde 7. Ordu bünyesinde görev almıştır.” * “Harbin bitiminde de terhis olamamış, askerliğine bir süre daha İstanbul’da devam etmek zorunda kalmıştır.”

* “İstanbul bu süreçte işgal edilmiş, İstanbul halkı bütün güçsüzlüğüne rağmen harp yıllarının bıraktığı tüm ağırlığı taşır hâle gelmişti. İşsizlik, açlık, sefalet, ezilmişlik, hastalıklar ve nihayet keşmekeş… Ortalıkta hep bir huzur özlemi…”

* “Mehmed Zahid Efendi, bu hengâmda bir huzur ortamı, huzurlu bir ortam bulabilenlerden olmuştu; burası Gümüşhaneli Tekkesi idi…” Yıldıztaş, Mehmed Zahid Kotku Hazretleri’nin İstanbul’u işgal güçleriyle nasıl mücadele ettiğini örnekleriyle anlattı.

Neresinden bakarsanız bakın, asrın yıldızlarından Mehmed Zahid Kotku Hazretleri’ni daha yakından tanımak için çok yararlı bir sempozyumdu; Bursa’da gerçekleştirilen “Uluslararası Mehmed Zahid Kotku Sempozyumu”. Düzenleyenlerden, emeği geçenlerden Allah (cc) razı olsun…

• Mehmet-Zahid-kotku
• Peyker
• gümüş-motor