Suriye’de kara harekâtının getirisi götürüsü

 H24/ MAKALE/Ä°slam Özkan

Ankara, Åžam güçlerinin Suriye’nin tamamında inisiyatifi ele almasını ve böylece YPG’nin kendisine oluÅŸturduÄŸunu düÅŸündüÄŸü tehdidin bir ÅŸekilde bertaraf edilmesini istiyor bir yandan da Suriye’nin kuzeyinden çekilmek iÅŸine gelmiyor.

Bölgeden gelen haberler Amerikan güçlerinin pılını pırtısını toplayıp Suriye’nin kuzeyindeki yerlerinden Erbil’e geçtikleri yönünde. TR’nin operasyon yapmak istediÄŸi bölgede ne kadar Amerikan askeri kaldığını bilmiyoruz, muhtemelen teknik personel hariç tamamı Irak Kürdistanı’na geçti.

Bu, Pentagon’un Ankara’nın bir kara operasyonuna baÅŸlayacağını düÅŸündüÄŸünü ve buna iliÅŸkin ciddi bir hazırlık içerisinde olduÄŸunu gösteriyor. Öte yandan kara harekâtı düzenlenmeden önce bunu cümle aleme ilan eden hükümet, bu kez CumhurbaÅŸkanlığı sözcüsü Ä°brahim Kalın’ın aÄŸzından operasyonun zamanlamasına iliÅŸkin herhangi bir açıklama yapmaktan kaçındı.

Kalın tıpkı ErdoÄŸan gibi Bir gece ansızın gelebiliriz havalarında ve “her an operasyon baÅŸlayabilir” minvalinde bir açıklama yaptı. Zamanlamaya iliÅŸkin bilgi verilmekten kaçınılması, büyük ölçüde zaman kazanmaya dönük bir taktik olabilir. Ankara bir taraftan ABD ve Rusya ile görüÅŸmeleri sürdürürken öte yandan de kara operasyonu sinyali vermeye devam ediyor. Bir baÅŸka amaç ise kara harekâtının kesin baÅŸlayacağı tehdidini canlı tutarak ABD güçlerini YPG unsurlarından ayrıştırmak böylece bir taraftan YPG’yi Amerikan desteÄŸinden izole ederken diÄŸer taraftan da kazayla da olsa Amerikan saflarında meydana gelebilecek bir can kaybını engellemek olabilir.

YPG komutanı Mazlum Kobani, Türkiye’nin kara operasyonunun IŞİD’e karşı mücadeleyi zayıflattığını belirtti, böyle bir ihtimal elbette var, ama ne kadar güçlü? Ancak IŞİD hücrelerinin gerek Irak gerekse Suriye’de büyük ölçüde çökertilmesi nedeniyle kısa vadede hemen hortlayacağını düÅŸünmek naiflik olur. Belki hassas nokta ve zayıf halka, cezaevindeki IŞİD mahkûmları olabilir.

Muhtemel bir operasyon anında meydana gelebilecek bir otorite boÅŸluÄŸu, SDG elinde tutsak bulunan IŞİD militanlarını cezaevlerinden kaçmaya teÅŸvik edebilir. Ancak bu, Ankara’nın Washington ve Moskova ile koordinasyonuyla önüne geçebilecek bir ÅŸey. Ancak kara harekâtı kapsamlı olur, sadece Tel Rıfat, Münbiç ve Kobani kırsalıyla sınırlı olmayıp geniÅŸ bir alanı içine alırsa ve YPG güçleri etkili darbeler alırsa o takdirde IŞİD’la mücadelenin uzun vadede darbe alma ihtimali artacaktır.

YPG komutanları, IŞİD’la mücadele konusunu Ankara ve ABD üzerinde bir baskı aracına dönüÅŸtürerek muhtemel bir kara harekâtını önlemeye çalışıyor. Bu arada YPG yetkilileri, Türkiye’nin yaptığı hazırlıklarına bakarak ve ayrıca elde ettiÄŸi istihbarat bilgileri üzerinden Türk ordusunun ve ona baÄŸlı Suriyeli güçlerin, -ABD’nin ağırlığını koyup doÄŸrudan müdahale etmediÄŸi takdirde- mevcut operasyonun bir kara harekâtına dönüÅŸmesine kesin gözüyle bakıyor.

ÇavuÅŸoÄŸlu’nun bu satıların yazıldığı sırada NATO DışiÅŸleri Bakanları Toplantısı için bulunduÄŸu BükreÅŸ’te gazetecilerin sorularına verdiÄŸi yanıtlarda “Türkiye’yi engellemeye çalışan giriÅŸimler görüyoruz. Gereken cevabı verdik, biz destek bekliyoruz” açıklamasını yaptı. Bu, ABD’nin kara harekâtına iliÅŸkin ciddi giriÅŸimlerde bulunduÄŸunu ve ağırlığını koymaya çalıştığını gösteriyor.

Bir taraftan Pentagon Sözcüsü, düzenlediÄŸi basın toplantısında önümüzdeki günlerde ABD Savunma Bakanı Lloyd Austin ile Hulusi Akar’ın bir araya gelebileceÄŸini belirtirken YPG’nin önde gelen yetkililerinden birinin bugünlerde Beyaz Saray’a düzenleyeceÄŸi ziyarette ABD’nin Ankara üzerinde daha fazla baskı yapması için giriÅŸimlerde bulunacak.

Bütün bu çapraz diplomasiler, bir taraftan Ankara’nın kara operasyonunda ne kadar ciddi olduÄŸunu öte yandan da kara harekâtı yapılsa bile bunun sınırlı kalması noktasında yoÄŸun bir baskı olduÄŸunu gösterir nitelikte.

Türkiye’nin “Tahıl AnlaÅŸması”ndaki rolü ve Rusya ile Batı arasında arabuluculuÄŸu, öyle görünüyor ki hem Rusya hem de Batı nezdinde Ankara’yı uluslararası toplum nezdinde çok itibarlı bir noktaya getirmese de eskisinden daha önemli hale getirdiÄŸi söylenebilir. Zira itibar farklı, konjonktürün bir ülkeyi hasbelkader önemli hale getirmesi farklı ÅŸeyler.

Öte yandan ABD yönetimi içerisinde öyle görünüyor ki farklı sesler var. Her ne kadar büyük çoÄŸunluk, mevcut siyasetin devam etmesinden yana tavır koysa da kurumların içerisinde ABD’nin meÅŸruiyeti sorgulanabilecek devlet altı aktörlerle iliÅŸki yürütmesinden rahatsız olanlar var ki bunlarla televizyon kanallarında yapılan ve sosyal medyada yayınlanan birkaç söyleÅŸiye tanık olduk.

Gelelim Åžam’la iliÅŸkilere. Bu operasyon Ankara-Åžam telefon hatlarında parazit yaratır mı? Ankara’nın Åžam’la yakınlaÅŸma isteÄŸinin birkaç yönü var. BilindiÄŸi gibi ABD ve YPG sürekli olarak IŞİD’la mücadeleyi öne sürerek aralarındaki iÅŸbirliÄŸinin gerekliliÄŸini vurguluyorlar. Anlaşılan o ki, IŞİD’la mücadele meselesi hiç bitmeyecek ve Ankara’nın rahatsız olduÄŸu bu iÅŸbirliÄŸi de böylece biteviye sürecek.

Bütün göstergeler Ankara’nın hesabını doÄŸru yapması ve ulusal çıkarlarını önemsemesi durumunda mevcut operasyonun bir kara harekâtı yönünde bir karar almayacağını ve almaması gerektiÄŸini gösteriyor.

Bir yönüyle Ankara, Åžam güçlerinin Suriye’nin tamamında inisiyatifi ele almasını ve böylece YPG’nin kendisine oluÅŸturduÄŸunu düÅŸündüÄŸü tehdidin bir ÅŸekilde bertaraf edilmesini istiyor bir yandan da Suriye’nin kuzeyinden çekilmek iÅŸine gelmiyor. Ankara, anlaşıldığı kadarıyla bir kar zarar hesabı yaptı ve Åžam’la yapacağı anlaÅŸmanın getirisinin Suriye’nin kuzeybatısından ve kuzeyinden çekilmenin getirdiÄŸi dezavantajdan fazla olduÄŸuna karar verdi, öyle görünüyor.

Öte yandan mevcut operasyon her ne kadar Åžam’ın dolaylı onayını alsa da hava harekâtının kava harekâtına dönüÅŸmesiyle iÅŸler deÄŸiÅŸebilir. Ankara’nın gerçekte bir barış ve anlaÅŸma istediÄŸinden emin olamayan ve yakınlaÅŸma arzusu gibi görünen ÅŸeyin siyasi bir manevra olup olmadığından ÅŸüphe duyan bu nedenle de hava harekâtına kerhen destek veren Åžam’ın, son bombardımanda birkaç askerini kaybetmesinden sonra kara harekâtına onay vermesi oldukça zor görünüyor.

Bütün göstergeler Ankara’nın hesabını doÄŸru yapması ve ulusal çıkarlarını önemsemesi durumunda mevcut operasyonun bir kara harekâtı yönünde bir karar almayacağını ve almaması gerektiÄŸini gösteriyor. Zira kara harekâtına en sıcak bakan Rusya bile aşırı güç kullanımına gidilmemesi yönünde bir çıkış yaptıysa bu ÅŸu demektir: Türkiye’nin küstürmek istemediÄŸi ABD’yi kendinden uzaklaÅŸtıracak, iliÅŸkileri diri tutmak isteyen Moskova’yı üzecek ve iliÅŸkilerini düzeltmek istediÄŸi Åžam’la yakınlaÅŸma ve normalleÅŸme eÄŸilimini de zora sokacak bir iÅŸe Ankara neden girsin?

Sırf YPG’yi sınır bölgelerinden uzaklaÅŸtırmak Türkiye’nin güvenlik beklentilerini belki kısmen karşılayacak belki ama bu kez büyük devletlerle iliÅŸkilerini zora sokarak belki onu daha büyük bir güvenlik açmazına sokacak. Öyleyse ne yapmalı? Türkiye karadan bölgeye girmeyi ÅŸiddetle arzuluyor, ne var ne yoksa temizlemek için büyük bir iÅŸtiyak içerisinde bu açık. Ancak koÅŸullar da pek elveriÅŸli deÄŸil.

Sınırlı bir kara harekâtını ABD ve Rusya üzerinde bir baskıya dönüÅŸtürerek 2019’dan bu yana stabil olan statükoyu yeni bir anlaÅŸmaya varmak için zorlamak en muhtemel senaryo görünüyor. Bu tahmin çıkarsa tüm tarafları tatmin etmeye çalışacak ve yeni bir bölgesel denklem oluÅŸturmayı amaçlayan yeni bir Soçi AnlaÅŸması yolda demektir.

• islam-özkan
• ankara-ünüversitsi
• suriye