Pontuslu Müslüman ve Gizli Hıristiyan Rumlar

H24/Tarih-Etnik Yapı

 1665 yılından sonra topluca ihtida eden (İslamiyete geçen) Oflu Rumların bir kısmı Rumca konuşmaya ve adetlerinden bazılarını sürdürmeye devam etti.

Rivayete göre bölgenin piskoposu Aleksandros, İskender Paşa adını alarak İslamiyete geçmiş, kendisine bağlı cemaat da onu izlemişti.

Bugün Müslüman halkın yaşadığı İpsil (bg Arpagözü) köyü , Divan-ı Hümayun tercümanları ve Eflak Boğdan Beyleri yetiştiren tanınmış İpsilandi ailesinin memleketiydi.Aynı şekilde Tonya, Maçka,Sürmene,Çaykara ve Kromni' de (Korom) de aynı dönemde topluca ihtida eden anadillerini ve köylerinin adlarını son yıllara kadar değiştirmediler.

Söz konusu köylerin adları , Karadeniz bölgesindeki diğer köylerle birlikte, İçişleri Bakanlığı'nın 25 Haziran 1958 gün ve 22105-7304 sayılı genelgesiyle Türkçe adlarla değiştirildi .Bazı belgelere göre ,1966-1973 yılları arası görev yapan Türkiye'nin 5'inci Cumhurbaşkanı Cevdet Sunay, Çaykaralıydı.

Doğu Karadeniz'de görünürde Müslüman olup gizlice Hıristiyan kalan Rumlar Kriptohristianoi, Klostoi, Kromlu , Stavrinli ya da Tenessür Müslümanı adlarıyla biliniyorlardı .Islahat Fermanı'yla şeriatın öngördüğü İslamiyetten dönenlere verilen ölüm cezası kaldırılınca Gizli Hıristiyanlardan bazıları kayıtlara resmen Hıristiyan olarak yazılmak istediler.

1857'de Cevizlik'te kurulan yabancı elçiliklerin temsilcilerinin de katıldığı bir kurula , İngiltere'nin Trabzon Konsolosluğu'nun tanıklığına göre 24.000 Gizli Hıristiyan başvurarak Hıristiyanlığa geri döndü.Bu durumda , Osmanlı yasalarına göre bütün Hıristiyanlar gibi cizye vergisi vermeleri ve sadece Müslümanların çağrıldığı askerlikten muaf olmaları gerekiyordu.Osmanlı yetkilileri geri dönüşleri asgari miktarda tutmak için bu kesime askerlik muafiyeti tanımadı.

Askerlikte misillemelere tabı tutulma korkusuyla yeni Hıristiyanların çoğu Rusya'ya göç etti.Daha sonra, Akdağmaden'de yaşayan Stavrin köyü göçmeni 150 hane Gizli Hıristiyan 1876 yılının Paskalya ayininde topluca ibadet ederek din değiştirme talebinde bulundu .Ancak bu kez siyasi dengeler değişmişti ve talepleri kabul edilmedi .Bu aileler I. Dünya Savaşı yıllarına kadar birtakım baskılara katlanmak zorunda kaldı . Ari Çokona '20. Yüzyıl Başlarında Anadolu ve Trakya’daki Rum Yerleşimleri

• Puntuslu-Müslüman-Gizli-Hıristiyanlar-Rumlar