MISIR'IN NEBATATI!

H24/ Makale / Metin HASIRCI

Mısırın Nebatatı: Nil yalnız Mısır’ı meydana getirmek le kalmayıp, Mısır’ın genel görünüÅŸünü, bol ve çeÅŸitli mahsulünü üretmiÅŸtir. Fakat suların feyz ve bereketi ni suların coÅŸkunluÄŸu devam ettirir mahdut bir vadisi vardır ki, burada kısıtlı nebatat çeÅŸidi vardır. Mısır Va disinde yetiÅŸen nebatat, Ceviz aÄŸacı, Akasya ve Mim oza’dan ibarettir. Mısır bahçeleri. Nar, Kayısı, Demirhi ndi ve hurma aÄŸaçlarıyla dolu idi.

Mısırda kışın, bahçeler sular çekilmeye baÅŸlayınca h er taraf ekinler, çayır çimen dolar. BuÄŸday ise, o kad arçok olur ki, bir senede üç defa ürün verir. Feyezan yani suların taÅŸmasından sonra çabuk kuruyacak yü ksekte olan yerlere, nohut, buÄŸday, arpa, bakla, mer cimek adeta kendiliÄŸinden yetiÅŸir. Sularla örtülü kala n yerler ise, meralara tahsis edilir. Bu meralarda; Sığ ır, Keçi ve Kaz sürüleri yetiÅŸtirilir.

Nil’in etrafındaki göllerde ve topraklarda daima, örde kler, Karabataklar, Kaşıkçı kuÅŸları, kafaları siyah ola n Beyaz leylekler bulunur. Bu göllerde bilhassa Mısır a mahsus nebatat bulunur. Delta’daki bataklarda da ha ziyade Papirüs yetiÅŸir. Papirüs, sazlar gibiince, uz un baÅŸlıklı bir nebattır. Vaktiyle Mısırlılar, bu nebatta n, kağıt imal ederler, üzerine yazı yazarlardı. Lotüs d enilen çiçeklere en ziyade Mısır, Aliye’de rastlanır. Bu çiçeklerin üç nevi vardır. Bunlar Beyaz, mavi ve P embedirler. Beyaz ve Mavi olanı üzerinde ufak tanele ri vardır ki, haÅŸhaşı andırır bir meyve verir. Pembesi de, çok leziz ve bal tadında bir meyve verir. Buna ‘Mı sır Baklası’da demekteler. Nil’ de çok çeÅŸitli balıklar yetiÅŸir, en mühimi de üstü dikenli, olan bir balıktır. Bu balık istediÄŸi zaman ÅŸiÅŸer ve o kadar ÅŸiÅŸer ki, sırt üst ü düÅŸer, karnı yukarıya gelince de, bir kirpi gibi süzül üp gider.

Nil’de vaktiyle birçok Timsah ve Su aygırı bulunurdu. Bunların varlığından dolayı da, Nil’in sahillerinde dol aÅŸmak tehlikeli idi. Nil’deki timsahlar ekseriya altı m etre boyundaydılar. Bunlar karaya çıkıp, insan yutar lardı. Su aygırları da, genellikle kayıklara saldırır ve onları batırırdı. Bu iki canavardan Mısır’da eser bile kalmamıştır. Su aygırı ilk zamanlarda da vardı. Daha sonra timsah da son zamanlarda, tükenmiÅŸtir.

Mısır’da çokbüyük ormanlıklar yoktur. DaÄŸ yamaçları nebatatdan mahrum, çıplak kayalardan müteÅŸekkild ir. Bu bakımdan da, Vadi’deki arazi çokyüksek kıyme te haizdir. Mısır’daki ormanlar, Akasya ve Mimoza or manları olup, küçük küçük ormanlardır. Her tarafı eki nler,(53)çayır ve baÄŸlarla örtülü olan bu arazi 29bin k m. karedir. Bu arazi 5.5, milyon nüfusu beslemeÄŸe m üsaittir. Mısır bir vakitler nüfusu en çok olan memlek etlerden biri idi. Bu günlerde/ (1910lar)da arazisine b akarsak, nüfuzu yine çok olan yerlerden biridir.

Nil ve Mısır Medeniyeti: Nil’in Mısır medeniyeti üzeri ne, Mısırlıların ahval-i dimaÄŸiyesi üzerine pek büyük tesiri olmuÅŸtur. Her sene tabiatın eliyle feyz ve tene bbüt iktisap eden bu zümreden Vaha, Mısırlıların hay atlarını Reayahane birhalde geçirmeye vaz geçmele rine, ençok ziraatle meÅŸgul olarak, vatanlarına baÄŸlı, mülki teÅŸkilata baÄŸlı, çalışmalarına sebep olmuÅŸtur. Nil’in hersene feyazan eyledikten sonra çekilmesi, h ayvanat sürülerini sulardan kurtarmış, bütün sakinle ri mahfuz bir hale getirmiÅŸtir. Mısırlılar; feyezanın uz un müddet devam etmesinden dolayı, insanları ve ha yvanları muhafaza için lazım gelen tedbirleri almayı l üzumlu görmüÅŸtür. Mısır’ da, ne nehir, ne zemin birle ÅŸebilmek için bir engel teÅŸkil etmiyordu. Ä°ÅŸte onun iç in memleket, ittihatperverane'ye uygun olan bu arazi üzerinde, ayrı ayrı yaÅŸamaktan pek çabuk kurtulmuÅŸ tur. Eski dilde hayat-ı içtimaiye denilen sosyal hayat larını çokkısa zamanda geniÅŸletmiÅŸlerdir. Tamamiyle örtülü Vadiyi serbest bırakan yönetim, Medeniyet yo lunda çok az zamanda ilerlemeyi saÄŸlamada itici gü ç olmuÅŸtur.

Mısır medeniyetinin ilerleyip, geliÅŸmesinin sebepleri nden birisi de, Mısır’ın coÄŸrafi vaziyetidir. Nil’in varlığ ının meydana getirdiÄŸi bu uzun ve dar Vadi etrafında ki kabileler haylice zorluk içinde Nil’ in bu güzel hav zasına tercih olunurdu. Bundan doÄŸan yaÄŸmagirlik, y aÅŸanırdı. Buna karşılık kuvvetlerini bu yaÄŸmacılara k arşı Mısırlılar, birleÅŸtirme yolunu seçerlerdi. SaÄŸlam ve güçlü bir hükümet kurma lüzumunu idrak etmiÅŸ ol an bu birliktelik, mecburiyet haline gelmiÅŸti.          

Mısır ahalisi; dar ve hudutları geniÅŸ olmayan bir arazi de yaÅŸarlardı. DaÄŸların hemen ötesinden çöl baÅŸlardı . Ahali Nil’in bu havzasını tamamen doldurur, senede n seneye artan batak kumsalları kurutmaya Nil Sular ının kabarmasından zarar görmeyecek ova yük sekli klerini sulara boÄŸarak arazinin verimliliÄŸini çoÄŸaltma istikametinde gayret gösterirlerdi. Mısırlılar anlamışl ardı ki, ençok mahsul veren yerler, Nil’in sularının cu uhuruÅŸu sonunda ulaşıp, suları altına aldığı topraklar dı. Bunu anlamış olmaları, nehrin bütün sularını arazi ye yaymak çarelerini araÅŸtırma yoluna gitmeleri old uydu. Bunu hissettiklerine göre setler inÅŸa etmek yo luna gitmeleri olmuÅŸtur. Mısır’ı meydana getiren ÅŸehi rlerin, bu sebeplerden dolayı suyu kullanmak ortaklı ğını idrak, menfaat birliÄŸini kurmak tercihine taşımış tır kabileleri.

Mısır’ın tabii hudutları, savunmaya kolaylık saÄŸlayac ak seviyedeydi. Bu sebepten olarak, bir araya geldik lerini gördüklerinde, kendilerine saldıranlara karşı ko ymaya geçerlerdi. Bu tutumları birkaç defa aynı ÅŸeki lde zaferle son bulduÄŸundan, artık dış düÅŸman korku su taşımaz olmuÅŸlardır. Hiçbir ordu, Mısır’ın ateÅŸ gibi yanan çöllerine giripde onlara saldırma cesaretini ke ndilerinde bulamamışlardır. Bu vaziyet-i coÄŸrafiye ve alınan tedbirler, sulh ve selamet içinde, Mısırlıların, i çtimai ve sanayi ve de, Ziraiyesi geliÅŸip yürümüÅŸtür. Mısır için heran talep olunan terakki, bir fidan gibi ge leceÄŸi feyiz dolu nebata benziyordu. Bu nebatı her v akti geldiÄŸinde tamamlamak kabil idi. Mısırlıların bu tarz anlayış sahibi olmaları büyük bir medeniyet tesi sinde muvaffak olmalarına yetti. Fiemanillah. Devam edecek.

• metin-hasırcı
• misir
• Kahire
• iskenderiye