Ä°nonu'd3n Kürt Åžehirleri  Raporu

H24》Tarih

Ä°nönü'nün 1935 tarihli raporu: Kürt ÅŸehirlerinin ÅŸifreleri 1935 yılında Atatürk’ün emriyle Kürt illerini ve ilçelerini adım adım dolaÅŸan dönemin BaÅŸbakanı Ä°smet Ä°nönü'nün hazırladığı “çok gizli” rapor, 72 yıl sonra gün ışığına çıkmıştı.

Ä°nönü'nün raporu Kürtlere karşı nasıl bir asimilasyon politikası yürütüldüÄŸünün de en önemli kanıtıdır. Raporun bazı Kürt ÅŸehirleriyle ilgili tespitleri: - AÄŸrı'da Kürtlerin medenileÅŸip, sükunet bulmaları bile kardır. Karaköse, hükümete baÄŸlı bir Kürt ÅŸehridir.

Erzincan Kürt merkezi olursa Kürdistan'ın kurulmasından korkarım.

 IÄŸdır'da Kürtlerin yerinden oynatılmasına ne lüzum, ne imkan vardır. -

TürklüÄŸe hevesli bir Arap ÅŸehri olan Siirt'in doÄŸuya naklini tercih ederim

- Van ve Erzincan'da acele olarak, MuÅŸ Ovası'nda tedricen ve Elazığ Ovası'nda kuvvetli Türk kitleleri vücuda getirmek zorundayız. - Türklerle Kürtler aynı okulda okumalıdır.

Bu Kürtleri TürkleÅŸtirmek için etkili olacaktır.

 "Diyarbakır, kuvvetli Türklük merkezi olmak için tedbirlerimizi kolaylıkla iÅŸletebileceÄŸimiz bir olgunluktadır.

 "DüÅŸman unsurlar içinde saldırgan olan teÅŸkilat Kürt reisleri ve adamlarıdır. Fransız istihbarat zabitleri her istedikleri anda Kürt reislerini çeteler halinde memleketimize saldırtmaÄŸa muktedirdirler."

"Mardin vilayetinden çıkarılacak Hıristiyan ve Arapların yerlerini Kürtler derhal dolduracaklardır. Bu hal bizim için pek zararlıdır.” -"Siirt TürklüÄŸe hevesli bir Arap ÅŸehridir.

Hükümete yakın itaatkar halkı vardır. Havası gayet iyi olan Siirt susuz, pis bir trahom merkezidir.

Siirt vilayetinde baÅŸlıca kuvvetimiz; idare merkezlerimiz, memurlarımız ve zabitlerimizdir. Ä°dare merkezlerimiz çok kuvvetli olmalı. Ä°cabında konulup kaldırılmak üzere özel adliye rejimi kurulmalıdır."

"Bitlis, Hizan ve Mutki arasında suni olarak daima devlet kuvveti ile vücuda getirilmiÅŸ bir Türk merkezidir.

Bitlis olmasaydı bizim onu yaratmamız gerekecekti.

" Raporda yer alan asimilasyon politikasının temelini oluÅŸturan öneriler: Kürtlerin ÅŸehirlere yerleÅŸmesi engellenmelidir. Kürtlerin etkisini azaltmak için Karadeniz'den buraya muhacirler getirilmelidir.

ÖrneÄŸin Van’a yerleÅŸtirilen Karadenizli Türklerden söz ederek onların memnun edilmelerinin saÄŸlanmasını ister. Böylece diÄŸer muhacirlerin Kürt bölgelerine gelmeleri kolaylaÅŸtırılmalıdır. Türk ve Kürt ÅŸehirleri olarak ayırdığı mıntıkalar ayrı ÅŸekillerde hizmet almalıdır. Kürtlerin bulunduÄŸu yerlerde henüz okul açılmamalı, açılacaksa Türkler için okul açılmalıdır, ikinci planda KürtleÅŸmiÅŸ fakat Türkçe’yi çok daha çabuk öÄŸrenebilecek yerlerde açılmalıdır.

Fransız ve diÄŸer ülkelere karşı Mardin, Urfa ve Hakkari gibi sınır bölgelerinde iyi bir idare kurulmalıdır.

BoÅŸaltılmış olan Ermeni köylerine Kürtlerin yerleÅŸmesi engellenmelidir.

Kürt bölgesi, nüfusu bakımından kalabalık olmasına raÄŸmen, ülkeye kalabalığı oranında katkı sunmamaktadır. Bundan dolayı yeraltı zenginliklerinin (petrol, linyit) daha çok nasıl kullanılabileceÄŸi araÅŸtırılmalıdır.

Bölgede trahom ve cüzzam (sadece Kars’ta bin dolayında cüzzamlı var) hastalıkları çok yaygındır.

Kürtler asimle edilmelidir. Kürt çekim kuvvetine karşılık Türk merkezleri oluÅŸturulmalıdır. Kürdistan coÄŸrafyası ÅŸimendifer (tren) hattı ile kontrol altında tutulmalı.

Dersim’e müdahale edilmeli. Kaçakçılığın önüne geçilmeli. Kürtlerin ekonomik güç elde etmeleri engellenmeli. Gerekirse bunun için vergiler indirilmeli.

• Kurt-ÅŸehirleri
• Ä°smet-inönü
• Dersim
• mutki
• Ahlat
• tatvan
• karadeniz-filosu
• AtaÅŸehir-atatürk-bulvarı
• büyük-Islam-tarihi
• kürdistan
• Elâzığ
• diyarbakır
• bingöl-konuÅŸması
• urfa
• malatya
• Karakose
• erzurum
• Siirt-üniversitesi
• Arap-sehri