1924’te Yayınlanmış “Arnavutluk’ta Medreseler” Başlıklı Bir Yazı/Makale

Eşref Edib Ve Arkadaşlarının İstanbul’da Yayınladığı “Sebilurreşad” Gazetesinde 14 Teşrin-i Evvel 1340/14 Ekim 1924 Tarihinde, Arnavutluktaki Medreselerle ilgili Üsküp’ten Gönderilmiş “Arnavutluk’ta Medreseler” Başlıklı Bir yazı:

Not: Gerek önce Sırât-ı Müstakim, gerekse sonra Sebilurreşâd gazetelerinde Arnavutluk ve Arnavutlarla ilgili çok önemli yazı/makaleler yer almıştır. Bunlar toplandığında büyükçe bir cilt kitap haline gelebilir.

“Arnavutluk’ta medreseler

Üsküp’ten Gazetemize Yazılıyor:

“ Tiran’da münteşir ( Zani i Nalte -Yüksek Ses) nâmındaki cerîde-i diniye Arnavutluğun ulûm-i diniye ihtiyâcını tatmin etmek ve amelî, pratik esaslara müstenid olmak üzere bir medresenin küşâdından bahsetmektedir. Mezkur medresenin iki sene evvel inşâsına başlanan, gâyet cesİm ve san’at-ı mimârî nokta-i nazarından şâyân-ı tedkîk bir binâda resm-i küşâdı icrâ edilmiştir. Medresenin etrafı bir çok müzeyyen bahçelerle muhâtdır. Medrese binâsı, tedrîsât, hıfzussıha, ibâte ve iâşe husûsâtı nazar-ı dikkate alınarak ona göre inşâ edilmiştir. Medresenin nizâmnâmesine göre tâliblerin hâiz olmaları lâzım gelen şerâit-i duhûl şunlardır:

“ 1- ) 12 yaşından dûn olmamak. 2-) Orta tahsili ikmâl veya bu derecede iktisâb-ı ehliyet etmiş olmak. 3-) Cunha ve cinâyetle mahkum olmamak. 4-) Medrese nizâmâtına riâyeti taahhüd etmek vesâire..

Beş vakit namaz mecburidir. Medreseden ayrı olarak bir de câmi vardır. İâşe, ibâte, ilbâs, iskân gibi tâliplerin buna mukâbil şehrî üç Napolyon te’diye etmeleri lâzım gelmektedir. Maamafih, meccânen dâhil olabilmek de mümkündür. Medresenin müddet-i tahsiliyesi on iki senedir. Üç kısımdır. Birinci kısım üç, ikinci kısım beş, üçüncü kısım dört sınıftır. Programı şudur:

Birinci Kısım.- Mâlumât-ı Diniye, en son usûl ile Lisân-ı Arabî (Sarf, Nahiv), mantık, Arnavutça, Fransızca, hisâb, hendese, ilm-i eşyâ, ahlâk, târih, coğrafya, hüsn-i hatt (güzelyazı), terbiye.

İkinci Kısım.- Fıkh-ı İslâm, tevsîkât-ı şer’iyye, mufassasl ve pratik Lisân-ı Arabî (Sarf, Nahiv, Maânî), mantık, felsefe-i İslâmiye, Vazı’ ve inşâ, Aruz, tefsir, hadîs, âdâb-ı münâzara, ahlâk, siyer-i nebevî, ahkâmu’l-Evkâf, hülâsa-i kavânîn vesâire..

Üçüncü Kısım.- Mufassal felsefe-i İslâmiye, Usûl-i fıkh, tefsîr, hadîs, âdâb-ı münâzara, tevsîkât-ı şer’iyye (mürafaât ile beraber), ahlâk, nizâmu’l-mehâkim, usûlu’l-kavânîn, riyâziyât, tabîiyyât, felsefe, tasavvuf, târih-i edyân, mukayese-i kavânîn vesâire..

Memâlik-i sâireden mümkün olduğu kadar mütehassıs celb edilecektir. Bu medreseden me’zuniyet ruusunu hâiz olanlara mahsus olmak üzere resmen kabul edilmiş bir takım vâsi’ imtiyâzât-ı mahsûsa vardır. Yakında Tiran’a hareket ediyorum. Mahallinde yapacağım tedkîkât neticesini bilahare bildireceğim.

Üsküp- 14 Teşrin-i Evvel – 1340

T. Bahri

• 1924’te-Yayınlanmış-“Arnavutluk’ta-Medreseler”-Başlıklı-Bir-Yazı
• müfid-yüksel
• Üsküp